TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE TESPİH KULLANIMINA DAİR İFADELER: KARS İLİ AĞIZLARI ÖRNEĞİ

Tespih, gündelik yaşamımızda dinî ve sosyal bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. İlk başta Allah’ı zikretmek amacıyla kullandığımız tespihler, son dönemlerde aksesuar formuna dönüşerek Türk kültüründeki yerini almıştır. Tespihin avcılıkta uğur getirme, savaşta güç kazandırma, hastalıklarda iyileştiricilik, nazar, büyü, gibi etmenlerden koruma görevler üstlendiğini Bizans, Roma, Urartu birçok uygarlıkta kullanıldığını görmekteyiz. Sosyal yaşantımızda izlerini gördüğümüz tespihe dil edebiyatımızda da rastlamak mümkündür. Türkiye Türkçesinde tespih kullanımına dair “tespih çek-” salla-” olmak üzere iki temel ifade mevcuttur. Bununla birlikte tespih, yapımından kadar kendine ait kavram alanı oluşturmuş sözcüktür. Türkçenin zengin söz varlığı karşısında bu ifade, Kars’ta farklı şekillerde Bunlara ek olarak, zamanlarda kişilerden derlediğimiz tespihin kullanımlarına açısından yaklaşmaya çalışıp anlamlandırma denemeleri yapmaya denemelerine derlenen ifadelerdeki söyleyiş özelliklerine dayalı ses şekil bilgisi farklılıklarını göstermeye çalışacağız.